*DOSTAWA GRATIS* przy zakupach powyżej 900 zł

Zapisz się do newslettera - otrzymasz 10% RABATU.

Płytki wzorcowe - czym są i do czego służą?

2020-03-27

Prawie każdy z nas wie, jak wyglądają i do czego służą takie narzędzia jak suwmiarka lub mikrometr. Jednak większość z nas nie miała styczności z narzędziem, które odgrywa kluczową rolę w mereologii warsztatowej i bez którego żaden pomiar nie jest możliwy do wykonania. Mowa oczywiście o płytkach wzorcowych – czym są i do czego służą?

Czytaj więcej

Płytki wzorcowe – geneza

W kolejnej części naszego bloga chcielibyśmy przedstawić jedno z podstawowych narzędzi każdego metrologa, jakim są płytki wzorcowe długości.

Płytki wzorcowe, zwane także płytkami Johanssona (od nazwiska szwedzkiego naukowca, który je wynalazł i opatentował) należą do grupy wzorców krańcowych, czyli takich, w których wymiar określany jest przez odległość pomiędzy dwoma krawędziami. Płytki te mają bardzo precyzyjnie wykonane powierzchnie, dzięki czemu przywierając do siebie można układać je w stosy, uzyskując odpowiedniej długości wzorce.


Do czego służą płytki wzorcowe?

Jak już wspomnieliśmy, płytki wzorcowe to jedno z najważniejszych narzędzi w rękach każdego metrologa. Stosowane są m. in. do:

  • wzorcowania przyrządów pomiarowych
     
  • ustawiania określonego wymiaru na przyrządach pomiarowych (np. na średnicówkach czy pasametrach)
     
  • do realizowania pomiarów metodą porównawczą
     

Bez zastosowania płytek wzorcowych nie da się ustawić wielu przyrządów pomiarowych, przez co nie ma możliwości przeprowadzenia precyzyjnego pomiaru.

Czemu zawdzięczamy precyzję płytek?

Płytki wzorcowe dzięki precyzyjnemu wykonaniu i obróbce poprzez szlifowanie i polerowanie, uzyskują kształt prostopadłościanów o określonych długościach pomiędzy powierzchniami pomiarowymi. Materiał, z jakiego produkuje się płytki wzorcowe to:

  • stal hartowana – to najbardziej popularny materiał wykonania płytek ze względu na niską cenę. Płytki te są podatne na zmiany temperatury oraz korozję. Ze względu na łatwość uszkodzenia (zarysowania) powierzchni pomiarowych z czasem tracą właściwość przywierania do siebie.
     
  • węglik wolframu - odporne na ścieranie, zapewniają większą wytrzymałość oraz dłuższe użytkowanie.
     
  • ceramika, cyrkon - odporne na ścieranie oraz zmiany temperatury, a także bardzo dobrze przywierające do siebie. Płytki ceramiczne są niestety bardzo kruche i upadek na podłogę kończy się ich trwałym uszkodzeniem.

Jak się je stosuje?

Płytki wzorcowe sprzedawane są w zestawach po 32, 47, 76, 87, 103, 112, 122 sztuki. Ilości te nie są przypadkowe - dzięki danym zestawom można otrzymać ponad 20 tysięcy różnych wymiarów stosując nie więcej niż 5 płytek w stosie. Tworzenie stosów ułatwia wspomniane już zjawisko przywieralności, co zawdzięczamy poddanym szczegółowej obróbce powierzchniom pomairowym. Pamiętajcie, że płytek wzorcowych używamy wyłącznie w bawełnianych rękawiczkach, dzięki czemu nie narażamy ich na uszkodzenia – wspominaliśmy o tym w naszym artykule o sprawdzaniu suwmiarek.

 

 

Parametry płytek wzorcowych

Płytki wzorcowe wykonywane są w czterech klasach, a mianowicie:

  • klasa K – stosowane w laboratoriach zajmujących się wzorcowaniem przyrządów pomiarowych. Są to płytki o najwyższej precyzji wykonania.
     
  • klasa 0 – stosowane do wzorcowania przyrządów pomiarowych wyższej klasy np. w wewnątrzzakładowych laboratoriach metrologicznych
     
  • klasa 1 – do pomiarów wzorców i sprawdzianów, przyrządów takich jak m. in. długościomierze, czy mikrometry
     
  • klasa 2 – stosowane w warunkach warsztatowych, jako wzorce ustawcze dla przyrządów o mniejszej dokładności

Pozostałe parametry:

  • odchyłka długości środkowej
     
  • zmienność długości
     
  • odchyłka płaskości
     
  • przywieralność

Tak jak większość przyrządów pomiarowych płytki wzorcowe podlegają okresowemu wzorcowaniu, podczas którego określa się wyżej wymienione parametry oraz klasy dokładności. O tym, czym jest wzorcowanie pisaliśmy dokładniej w artykule: Wzorcowanie - co to jest i po co je wykonujemy?

Z racji tego, że płytki wzorcowe są przyrządem bardzo precyzyjnym, a zarazem delikatnym i wrażliwym na czynniki zewnętrzne, należy je przechowywać w bezpiecznych warunkach z dala od osób nieuprawnionych do ich wykorzystywania. Najlepszym sposobem na przechowywanie płytek wzorcowych, jest umieszczenie ich w specjalnym etui z osobnym miejscem na każdą płytkę. Takie etui zazwyczaj jest dołączane do zestawów płytek, ale możemy je wykonać również na specjalne zamówienie - przykładowe etui znajdziesz klikając tutaj.

Przy pracy z płytkami ze stali hartowanej, zawsze pamiętajmy o zastosowaniu bawełnianych rękawiczek. Po zakończonej pracy nie zapominajmy zabezpieczeniu płytek przed korozją, poprzez nałożenie na nie wazeliny technicznej.